Border collie

Border collie to niekwestionowany lider rankingów na najbardziej inteligentną rasę psów. Ten wyjątkowo bystry, aktywny i oddany czworonóg zyskał w Polsce ogromną popularność za sprawą filmów dla dzieci oraz licznych reklam telewizyjnych. Jednak czy wiesz, co kryje się za tą piękną, czarno-białą sylwetką i przenikliwym spojrzeniem? Poznaj bliżej tę fascynującą rasę, jej historię, charakter oraz wymagania, zanim zdecydujesz się na jej wybór.

Pochodzenie i historia rasy border collie

Historia border collie sięga czasów starożytnych. Pierwsze wzmianki o psach, które stały się przodkami tej rasy, pojawiają się w pismach Marka Terencjusza Varro, rzymskiego uczonego żyjącego w latach 116-27 p.n.e. Opisywał on psy przywiezione przez kolonizatorów na Wyspy Brytyjskie, które z pasją pilnowały owczych stad.

Nazwa "border collie" wywodzi się od regionu, z którego pochodzi rasa. "Border" oznacza granicę - w tym przypadku pogranicze Anglii i Szkocji, zwane Borders. To właśnie na tym terenie, obfitującym w łąki i pastwiska, od wieków prowadzono hodowlę owiec, a psy wykorzystywano do ich zaganiania. Słowo "collie" natomiast oznaczało w języku celtyckim psa użytkowego. Od początku bowiem była to rasa stworzona do pracy.

Oficjalne uznanie rasy przyszło stosunkowo późno. W 1906 roku powstało International Sheep Dog Society (ISDS) - Międzynarodowe Stowarzyszenie Psów Pasterskich, które zaczęło prowadzić księgę hodowlaną. Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) uznała rasę dopiero w 1977 roku, American Kennel Club w 1995, a British Kennel Club rok później. Pierwszy oficjalny wzorzec współczesnych border collie, oznaczony numerem 297, został opublikowany 24 czerwca 1987 roku.

Jak wygląda border collie? Wzorzec rasy

Border collie zostały przypisane do grupy I FCI - owczarki i inne psy pasterskie. To rasa objęta obowiązkiem pracy, co oznacza, że na wystawach może być dla niej wyodrębniona klasa użytkowa, a do uzyskania tytułu Międzynarodowego Championa Piękności pies musi posiadać certyfikat pracy z zawodów psów pasterskich.

Cechy charakterystyczne psa border collie

Border collie to pies o harmonijnej, średniej wielkości sylwetce. Wyróżnia go:

·       atletyczna budowa ciała - mocna, ale nie ciężka,

·       charakterystyczne, przenikliwe spojrzenie - tzw. "oko" używane do kontrolowania stada,

·       uszy średniej wielkości, stojące lub częściowo załamane, ruchliwe,

·       szeroko rozstawione oczy, owalne, najczęściej brązowe (u psów marmurkowych mogą być częściowo lub całkowicie niebieskie),

·       ogon średniej długości, nisko osadzony, z elegancko zakręconym końcem,

·       podwójna okrywa włosowa - gęsty, miękki podszerstek i średnio twardy włos okrywowy.

Border collie występuje w dwóch odmianach - krótkowłosej i długowłosej. Odmiana długowłosa ma charakterystyczną grzywę, pióro na ogonie oraz "portki" na tylnych kończynach.

Waga i wzrost border collie

Zgodnie ze wzorcem, idealny wzrost dla psa rasy border collie to 53 cm, dla suk nieco mniej. Choć wzorzec nie podaje dokładnej wagi, przyjmuje się, że dorosłe psy powinny ważyć 14-20 kg, a suki 12-19 kg. Harmonijna budowa jest ważniejsza niż konkretna waga.

Sylwetka czworonoga jest atletyczna i elegancka, z prostą linią grzbietu, głęboką klatką piersiową i dobrze umięśnionymi lędźwiami. Pies powinien sprawiać wrażenie zwinnego i wytrzymałego, zdolnego do długiej, intensywnej pracy.

Umaszczenie border collie

Umaszczenie border collie jest niezwykle różnorodne. Wzorzec rasy dopuszcza różne kolory, zastrzegając jedynie, że biel nie powinna przeważać (według brytyjskiego wzorca nie powinna przekraczać 30% powierzchni ciała).

Najpopularniejsze umaszczenia border collie to:

·       czarno-białe - klasyczne i dominujące genetycznie,

·       czarno-białe z podpalaniem (tricolor) - z brązowymi znaczeniami na pysku, łapach i nad oczami,

·       niebieskie marmurkowe (blue merle) - szaro-niebieska sierść z ciemniejszymi plamkami i marmurkowymi wzorami,

·       rudo-białe (red) - od jasnorudego do ciemnoczekoladowego,

·       czekoladowo-białe - brązowe w różnych odcieniach,

·       liliowe (lilac) - rzadkie, jasnoszare z różowawym odcieniem.

W hodowli border collie należy przestrzegać zasady, że nie wolno kojarzyć dwóch osobników o umaszczeniu merle (marmurkowym), gdyż może to prowadzić do poważnych wad genetycznych u potomstwa, takich jak ślepota czy głuchota.

Border collie – charakter i usposobienie

Border collie to pies o wyjątkowym charakterze, który wynika z selekcji pod kątem cech użytkowych. Przez wieki hodowano go do pracy z owcami, wybierając osobniki najbardziej inteligentne, łatwe do szkolenia i z silnym instynktem pasterskim.

Inteligencja border collie

Wszystkie rankingi inteligencji psów są zgodne - border collie zajmuje pierwsze miejsce. Ta wyjątkowa bystrość umysłu przekłada się na:

·       niezwykłą łatwość uczenia się nowych komend (wystarczy nawet 5 powtórzeń),

·       znakomitą pamięć i zdolność rozpoznawania setek słów,

·       umiejętność rozwiązywania złożonych problemów,

·       zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji podczas pasienia owiec.

Ta inteligencja jest jednak mieczem obosiecznym - pupil potrzebuje stałej stymulacji umysłowej. Bez odpowiedniego zajęcia może stać się sfrustrowany i rozwinąć zachowania problematyczne, takie jak niszczenie przedmiotów czy nadmierne szczekanie.

Border collie jako pies rodzinny

Border collie to pies o łagodnym temperamencie, który może być wspaniałym towarzyszem rodziny, ale pod pewnymi warunkami.

·       Potrzebuje dużo aktywności fizycznej - minimum 2 godziny aktywności dziennie.

·       Jest przywiązany do wszystkich domowników, choć zwykle wybiera jednego "przewodnika stada".

·       Dobrze dogaduje się z dziećmi, choć może próbować je "zaganiać".

·       Jest przyjazny wobec obcych, ale czujny - nie nadaje się na psa stróżującego.

Warto pamiętać, że pupil może traktować dzieci jak "stado do przypilnowania" - pomoże przyprowadzić rozbiegane maluchy do rodziców czy odseparować je od potencjalnych niebezpieczeństw. Jednocześnie należy nauczyć dzieci szacunku dla psa i jego przestrzeni.

Pielęgnacja border collie

Border collie to rasa stosunkowo łatwa w pielęgnacji, mimo gęstej, dwuwarstwowej sierści z podatnością do powstawania kołtunów. Regularna pielęgnacja jest jednak konieczna dla utrzymania zdrowia i dobrego wyglądu psa.

Pielęgnacja sierści border collie

Pielęgnacja zależy od odmiany sierści:

·       border collie długowłosy wymaga częstszego szczotkowania (2-3 razy w tygodniu, a w okresie linienia nawet codziennie),

·       border collie krótkowłosy potrzebuje mniej zabiegów - wystarczy szczotkowanie raz w tygodniu.

W okresie intensywnego linienia (zwykle wiosną i jesienią) konieczne jest dokładne wyczesywanie podszerstka za pomocą odpowiedniej grzebienia i szczotki dla psa. Warto też przycinać włosy między opuszkami łap i dbać o schludny wygląd uszu.

Kąpiel zaleca się tylko w razie potrzeby, gdy pies się zabrudzi. Zbyt częste mycie może pozbawić sierść naturalnych olejków ochronnych.

Higiena i zdrowie

Poza pielęgnacją sierści, należy pamiętać o:

·       higienie uszu psa - ich regularnym sprawdzaniu i czyszczeniu,

·       kontroli oczu i usuwaniu ewentualnych wydzielin,

·       przycinaniu pazurów (jeśli pies nie ściera ich naturalnie),

·       czyszczeniu zębów lub podawaniu gryzaków dentystycznych.

Jak wychować border collie? Aktywność i szkolenie

Wychowanie border collie wymaga zapewnienia mu dużej dawki ruchu i spożytkowania wielkich pokładów energii. To jedna z najbardziej aktywnych ras, która wymaga codziennych, intensywnych ćwiczeń fizycznych i umysłowych.

Instynkt pasterski jest dominującą cechą tych psów. Szczeniaki już w wieku 6-8 tygodni zaczynają przybierać charakterystyczną "skradającą się" postawę. Ten instynkt sprawia, że pies ten może próbować "zaganiać" wszystko, co się rusza - od innych zwierząt domowych po samochody na ulicy. Wczesna socjalizacja sprawi jednak, że pupil w dobrym kierunku rozwinie swoje wrodzone umiejętności.

Niezwykle łatwo się szkoli dzięki swojej inteligencji i chęci współpracy z człowiekiem. Najlepsze efekty dają metody pozytywnego wzmacniania, nagradzanie za dobre zachowanie i konsekwencja. Psy tej rasy uwielbiają pochwały, a "obrażają się" gdy są ignorowane. Nagroda w postaci przysmaków dla psów wystarcza często, by szybko nauczyć je nie tylko podstawowych komend, ale i trudnych sztuczek.

Doskonałą alternatywą dla pasienia są sporty kynologiczne:

·       agility dla psa - tor przeszkód, w którym border collie nie mają sobie równych,

·       frisbee - łapanie latającego dysku,

·       flyball - wyścigi z piłką,

·       obedience - zawody posłuszeństwa.

Te aktywności nie tylko zapewniają psu ruch, ale także stymulację umysłową i możliwość wykorzystania naturalnych predyspozycji.

Najczęstsze choroby border collie

Choć border collie to ogólnie zdrowa i długowieczna rasa (dożywająca 12-15 lat), jak każda rasa psów ma predyspozycje do pewnych schorzeń, najczęściej uwarunkowanych genetycznie.

Do najczęstszych problemów zdrowotnych border collie należą:

·       dysplazja stawów biodrowych (HD) - dysplazja u psa polegająca na nieprawidłowym dopasowaniu panewki stawu biodrowego i główki kości udowej,

·       dysplazja stawów łokciowych (ED) - zespół schorzeń dotyczących stawu łokciowego,

·       anomalia oka collie (CEA) - wrodzona zmiana dotycząca naczyniówki i siatkówki,

·       małoocze - wrodzona wada polegająca na zbyt małych rozmiarach gałki ocznej,

·       jaskra - podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe prowadzące do uszkodzenia wzroku,

·       idiopatyczna padaczka u psa - choroba neurologiczna o podłożu genetycznym.

Psy tej rasy są także podatne na kontuzje, szczególnie ścięgien, jeśli intensywnie uprawiają sporty kynologiczne. Dlatego nie należy przesadzać z obciążeniem, zwłaszcza u młodych, rozwijających się psów.

Dobra profilaktyka zdrowotna obejmuje regularne szczepienia, odrobaczanie oraz badania kontrolne u weterynarza. Odpowiedzialni hodowcy przeprowadzają badania genetyczne i ortopedyczne psów hodowlanych, aby minimalizować ryzyko dziedzicznych chorób.

Jaka karma dla border collie? Żywienie

Prawidłowe żywienie border collie ma kluczowe znaczenie dla jego zdrowia i kondycji. Ten aktywny pies potrzebuje diety dostosowanej do poziomu wysiłku fizycznego.

Dieta psa powinna być wysokoenergetyczna i zbilansowana. Zawartość składników odżywczych zależy od wieku, wagi i poziomu aktywności psa. Pracujący border collie potrzebuje więcej kalorii niż pies kanapowy.

Zalecane jest karmienie dwa razy dziennie:

·       rano (minimum 2 godziny przed wysiłkiem) - posiłek z przewagą węglowodanów jako źródła energii,

·       wieczorem (po odpoczynku po wysiłku) - posiłek wysokobiałkowy dla regeneracji mięśni.

Żywienie powinno być oparte o wysokiej jakości karmy. Sucha karma dla psa zawiera bardziej skondensowane składniki odżywcze, z kolei mokra karma dla psa podnosi poziom nawodnienia organizmu. Wielu specjalistów zaleca więc łączenie tych metod celem dostarczania psu wszystkiego, czego potrzebuje.

W przypadku żywienia naturalnego (BARF lub gotowane posiłki) najlepsze jest mięso wołowe, jagnięce, cielęce, królicze i drobiowe, a także dziczyzna. Dobrym uzupełnieniem są warzywa korzeniowe, sałata i niektóre owoce. Należy też pamiętać, że przy tego rodzaju dietach często potrzebne jest podawanie witamin i suplementów dla psa.

Cena szczeniaka border collie i koszt utrzymania

Decyzja o zakupie border collie wiąże się z określonymi kosztami, zarówno jednorazowymi, jak i stałymi.

Cena szczeniaka z zarejestrowanej hodowli waha się od 3000 do nawet 9000 zł, zależnie od rodowodu, osiągnięć rodziców i regionu kraju. Ceny szczeniaków o rzadszych umaszczeniach, np. blue merle czy lilac, mogą być wyższe.

Nie warto oszczędzać na zakupie psa, wybierając tańsze szczenięta z niezarejestrowanych hodowli. Psy z pseudohodowli często cierpią na problemy zdrowotne i behawioralne, co w konsekwencji może generować znacznie wyższe koszty leczenia.

Miesięczne koszty utrzymania border collie obejmują:

·       karmę dla psa wysokiej jakości: 200-400 zł

·       przysmaki i gryzaki: 50-100 zł,

·       regularne odrobaczanie i odpchlenie: 50-100 zł,

·       zabawki edukacyjne i sprzęt do aktywności: 50-100 zł.

Do tego dochodzą coroczne szczepienia, okresowe wizyty kontrolne u weterynarza oraz ewentualne dodatkowe koszty związane z udziałem w szkoleniach czy zawodach sportowych.

Dla kogo jest border collie?

Border collie to pies wyjątkowy, ale zdecydowanie nie dla każdego. Ta rasa wymaga od właściciela zaangażowania, czasu i aktywności.

Sprawdzi się u osób, które:

·       prowadzą aktywny tryb życia i lubią spędzać czas na świeżym powietrzu

·       mają doświadczenie w posiadaniu psów

·       dysponują odpowiednią ilością czasu na szkolenie i zabawę z psem

·       poszukują inteligentnego, oddanego towarzysza do sportów kynologicznych

·       mieszkają w domu z ogrodem lub mają łatwy dostęp do terenów, gdzie pies może się wybiegać.

Nie jest dobrym wyborem dla:

·       osób prowadzących siedzący tryb życia,

·       rodzin, które większość dnia spędzają poza domem,

·       mieszkańców małych mieszkań bez możliwości zapewnienia psu odpowiedniej dawki ruchu,

·       nowicjuszy, dla których byłby to pierwszy pies w życiu.

Przed podjęciem decyzji o zakupie border collie, warto dokładnie przeanalizować swój styl życia i możliwości. Ta rasa wymaga zaangażowania, ale odwdzięcza się bezgranicznym oddaniem i wiernością. Pies ten z właściwym właścicielem stworzy niezwykłą więź opartą na współpracy i wzajemnym zrozumieniu.

Autor: Iwona Czechowska

Bibliografia:

1. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Hywel-Dobry;3913637.html