Preparaty na kleszcze — jak działają, które są najlepsze?

Kiedy ukąszenie kleszcza staje się śmiertelne...

Na samym wstępie warto zaznaczyć, że profilaktyka przeciwko pasożytom zewnętrznym ma na celu nie tylko zapobiegnięcie nieprzyjemnemu ukąszeniu kleszcza, ale przede wszystkim transmisji niebezpiecznych chorób zakaźnych psów i kotów. Mowa tu oczywiście o chorobach takich jaki: babeszjoza, borelioza, odkleszczowe zapalenie mózgu i anaplazmoza. Ryzyko ich przeniesienia rośnie wraz z czasem żerowania kleszcza, dlatego niektóre preparaty działają w momencie wbicia się pasożyta i jego pierwszego kontaktu z tkankami gospodarza. Z tego powodu zdarza się, że pomimo zastosowania leków przeciwpasożytniczych właściciele znajdują na skórze swoich zwierzaków wbitych pasażerów na gapę.

Niektóre preparaty poza działaniem bójczym wykazują także właściwości repelencyjne, czyli odstraszające. Większość z nich działa nie tylko na kleszcze, a także na pchły, a niektóre nawet na świerzbowce i nużeńce.

Preparaty przeciwko pasożytom zewnętrznym występują w postaci tabletek, kropli "spot-on", sprejów i obroży. Pamiętaj o tym, że przed zastosowaniem każdego z nich należy najpierw skonsultować się z lekarzem weterynarii.

Preparaty na kleszcze — przegląd leków

Na rynku weterynaryjnym preparaty na kleszcze dla psów i kotów są szeroko dostępne, w szerokiej gamie produktów. Leki, które zawierają owe produkty należą do różnych grup cechujących się specyficznym mechanizmem działania. Przedstawiamy najczęściej stosowane medykamenty razem z przykładami konkretnych preparatów, które je zawierają.

Fipronil

Fipronil to substancja występująca z reguły w postaci kropli spot-on do stosowania bezpośrednio na skórę zwierzęcia. Jego działanie polega na otwieraniu kanałów chlorkowych w neuronach owadów i roztoczy, co doprowadza do ich nagłej hiperpolaryzacji, a co za tym idzie do niekontrolowanego pobudzenia układu nerwowego pasożyta i jego śmierci. Fipronil słabo przenika przez skórę. Po podaniu spot-on gromadzi się on na sierści, w naskórku i w gruczołach łojowych. Jego maksymalne stężenie można stwierdzić na włosach psa po upływie 24 godzin od podania, ale utrzymuje się on tam nawet do 30 dni w stężeniu efektywnym, dlatego większość preparatów zawierających tę substancję czynną należy aplikować raz na miesiąc.

Fipronil można spotkać na rynku w postaci kropli spot-on, a także w formie sprayu, który odstrasza kleszcze.

Propoksur

Propoksur to substancja hamująca aktywność acetylocholinoesterazy, czyli enzymu rozkładającego jeden z głównych neuroprzekaźników — acetylocholinę. W efekcie dochodzi do porażenia mięśni pasożyta, co skutkuje jego śmiercią.

Propoksur jest jednym ze składników aktywnych obroży dla psów. Działanie preparatu dla psów małych utrzymuje się pół roku, a dla psów średnich i dużych - 7 miesięcy.

Imidaklopryd

Imidaklopryd wykazuje mechanizm działania podobny do propoksuru — poprzez zahamowanie aktywności acetylocholinoesterazy doprowadza do nagromadzenia się acetylocholiny w synapsach kleszcza, co powoduje jego paraliż i śmierć. Na rynku weterynaryjnym substancja ta obecna jest w złożonych preparatach spot-on. Spotkać można ją również w bardzo popularnej obroży — Foresto.

Należy zwrócić uwagę na to, że niektóre roztwory do nakrapiania dla psów z imidakloprydem posiadają w swoim składzie m. in. permetrynę toksyczną dla kotów. Pod żadnym pozorem nie można stosować ich więc u mruczków ani u psów mających z nimi bezpośredni kontakt.

Wszystkie z wymienionych preparatów spot-on zawierające imidaklopryd działają 4 tygodnie, a obroża Foresto - 8 miesięcy.

Flumetryna

Flumetryna to syntetyczny pyretroid działający na kanały sodowe błony komórkowej neuronów owadów, powodujący ich osłabienie i paraliż. Obecna jest w obrożach Foresto dla psów i kotów oraz Kiltix dla psów.

Permetryna

Permermetryna to pyretroid pozyskiwany ze złocienia dalmatyńskiego. Jej działanie jest takie samo jak flumetryny.

Metabolizm tego związku przebiega na drodze glukuronizacji. Niestety, organizm kota ma ograniczoną zdolność do przeprowadzania tego procesu. Z tego powodu permetryny nie można stosować u mruczków. Zatrucie tą substancją u kota objawia się:

• wymiotami,
• nadmiernym ślinieniem,
• drgawkami,
• atakami padaczkowymi.

Permetryny nie spotkamy więc w preparatach dla kotów, natomiast z powodzeniem można stosować ją u psów. Należy jednak pamiętać, że nie powinniśmy aplikować jej u pupili przebywających z mruczkami w jednym gospodarstwie domowym.

Substancja ta obecna jest w preparatach spot-on dla psów takich jak (dla psów). Wszystkie wymienione preparaty działają miesiąc.

Izoksazoliny

Izoksazoliny to nowa grupa leków wykazujących działanie podobne do fipronilu. Do ich grupy zaliczamy:

• Fluralaner - występuje jako tabletki do rozgryzania i żucia dla psów oraz w formie preparatu do nakrapiania dla psów i kotów (to preparat do nakrapiania dla kotów posiadający w swoim składzie również moksydektynę zwalczającą inwazje nicieni żołądkowo-jelitowych i robaków sercowych); działa najdłużej ze wszystkich izoksazolin, bo aż 12 tygodni.
• Afoksolaner - występujący w postaci tabletek do rozgryzania i żucia dla psów oraz w formule poszerzonej o oksym milbemycyny działający również na nicienie żołądkowo-jelitowe i sercowe..
• Esafoksolaner - obecny na rynku w formie roztworu do nakrapiania dla kotów, poszerzony o eprynomektynę i prazikwantel działające również na nicienie żołądkowo-jelitowe, robaki sercowe i tasiemce.
• Lotilaner - tabletki do rozgryzania i żucia dla psów i kotów, obecne również w formule poszerzonej o wspomniany wcześniej oksym milbemycyny dla psów.
• Sarolaner -  występuje jako tabletki do rozgryzania i żucia dla psów, poszerzony o moksydektynę i pyrantel przeciwko nicieniom żołądkowo-jelitowym i sercowym.

Warto zaznaczyć, że izoksazoliny wykazują działanie również przeciwko świerzbowcom i nużeńcom. Nie każdy z wymienionych preparatów został jednak dopuszczony przez Europejską Agencję Leków do zwalczania tych pasożytów.

Wszystkie te produkty (oprócz fluralaneru) działają od 4 do 5 tygodni.

Jaki jest najskuteczniejszy środek na kleszcze?

Niestety, trudno jest wybrać najlepszy preparat na kleszcze. Każdy z wyżej wymienionych posiada swoje wady, jak i zalety. Dobór odpowiedniego produktu powinien mieć miejsce po uprzedniej konsultacji z lekarzem weterynarii. Warto zwrócić uwagę na sposób aplikacji (obroża, krople, tabletki) i czas działania substancji czynnej. Datę następnego podania preparatu na kleszcze warto zapisać w książeczce zdrowia psa lub kota.

Zdecydowaną zaletą obroży jest fakt, że działają najdłużej ze wszystkich dostępnych na rynku produktów. Niestety, niektóre zwierzaki podczas aktywności fizycznej gubią je.

Preparaty spot-on to najliczniejsza grupa środków na kleszcze. Należy jednak pamiętać, że 2 dni przed i po ich zastosowaniu nie należy kąpać pupila. Warto również zrezygnować ze spacerów podczas deszczowej pogody bezpośrednio po aplikacji. Ich wadą jest również krótki czas działania, który w większości przypadków wynosi jedynie miesiąc.

Tabletki na kleszcze dla psów cechują się wysoką skutecznością. Izoksazoliny w nich zawarte wykazują działanie nie tylko w stosunku do pcheł i kleszczy, ale także świerzbowców i nużeńców. Czas działania tabletek wynosi od 4 do 12 tygodni. Zaletą jest również forma — tabletki przypominają przysmak dla psa, co ułatwia podanie ich pupilowi.

Preparaty na kleszcze — podsumowanie

Na rynku obecne są różne skuteczne preparaty na kleszcze. Ich stosowanie powinno mieć miejsce przez cały rok. Obecne zmiany klimatyczne powodują, że średnie temperatury zimą są wyższe niż kiedyś, a to wystarczy kleszczom do funkcjonowania. Warto zadbać też o koty (w szczególności wychodzące).

Wymienione produkty zwalczają nie tylko kleszcze, ale także pchły. Ma to niebagatelne znaczenie w profilaktyce tasiemczycy wywołanej tasiemcem psim (zwanym również ogórkowym - Dipylidium caninum).

Pamiętaj, że tradycyjne metody zwalczania pasożytów zewnętrznych (np. naturalne olejki eteryczne) nie są wystarczająco skuteczne. W celu doboru odpowiedniego produktu leczniczego skontaktuj się z lekarzem weterynarii.