Kalendarz szczepień psa - kiedy należy je wykonać i ile kosztują?

Czym są szczepionki? 

Szczepienia to jedno z najważniejszych odkryć medycyny, które znacznie zrewolucjonizowało profilaktykę chorób zakaźnych ludzi i zwierząt. Ich podanie uwrażliwia układ odpornościowy na konkretny wirus lub bakterię, umożliwiając późniejsze szybkie rozpoznanie czynnika chorobotwórczego i skuteczną obronę organizmu. 

Rodzaje szczepionek 

W zależności od typu preparatu szczepionki mogą zawierać patogeny osłabione (atenuowane, modyfikowane), martwe (inaktywowane) lub ich fragmenty. Do inaktywowanych zwykle dodawane są tzw. adiuwanty, wzmacniające poszczepienną odpowiedź immunologiczną. 

Kiedy szczepić szczeniaka? 

Przez pierwsze tygodnie życia szczenięta powinny być chronione przez przeciwciała otrzymane od suki wraz z siarą (pokarm poprzedzający mleko matki, zawierający znaczne ilości chroniących przed chorobami immunoglobulin). Skuteczność tego zabezpieczenia zależy m. in. od prawidłowego szczepienia ciężarnych suk, jakości pokarmu i ilości wypitej siary w pierwszych godzinach życia psa. 

Zwykle od 6 tygodnia życia szczenięcia obserwuje się tzw. lukę immunologiczną. Poziom przeciwciał matczynych spada do wartości, która nie chroni już przed chorobami, ale wciąż może ograniczać skuteczność szczepienia szczeniaka. Jest to moment, w którym należy rozpocząć immunizację, aby jak najszybciej zabezpieczyć psa po utracie matczynej ochrony. 

Szczepienia zasadnicze 

Do grupy szczepień podstawowych (zasadniczych) należą nosówka, parwowiroza i zakaźne zapalenie wątroby (choroba Rubartha). Każdy pies powinien być zabezpieczony przed tymi groźnymi schorzeniami. 

Szczepienie szczeniaka 

Pierwsze szczepienie psa powinno mieć miejsce między 6 a 8 tygodniem życia. Następnie wakcynację powtarza się co 2-4 tygodnie aż do ukończenia 4 miesiąca życia. Dawkę przypominającą podaje się po 6 lub 12 miesiącach, a kolejne co 3 lata. 

Warto pamiętać, że do pełnej ochrony przed chorobami szczenię musi posiadać komplet szczepień. Do czasu podania ostatniej dawki należy ograniczyć kontakt szczeniaka z innymi psami i unikać ogólnodostępnych wybiegów. Szczepienia podstawowe są już na szczęście powszechne, lecz ryzyko zarażenia cały czas istnieje. 

Szczepienie dorosłego psa 

W przypadku szczepienia dorosłego psa o nieznanej historii, zaleca się podanie dwóch dawek szczepionki w odstępie 2-4 tygodni, powtórzenie po 6 lub 12 miesiącach, a następnie co 3 lata. 

Najczęściej stosowane są szczepionki skojarzone, czyli preparaty zawierające w swoim składzie wszystkie trzy patogeny. Pozwala to znacznie ograniczyć liczbę koniecznych iniekcji. 

Szczepienie obowiązkowe 

Szczepienie przeciwko wściekliźnie jest jedynym obowiązkowym szczepieniem psów w Polsce, co wynika z ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Każdy pies po ukończeniu 3 miesiąca życia musi być w ciągu 30 dni zabezpieczony przeciwko wściekliźnie, a jego właściciel powinien posiadać stosowny dokument wystawiony przez lekarza weterynarii. 

Pierwsze szczepienie psa przeciwko wściekliźnie zyskuje ważność po 21 dniach. Kolejną dawkę podaje się dokładnie po roku - jest wtedy ważna od razu. Jeśli właściciel przegapi wyznaczony termin, szczepienie traktuje się jako pierwotne, przez co jest ono nieważne przez pierwsze trzy tygodnie po iniekcji. 

Szczepienie psa przed podróżą 

Przepisy poszczególnych państw różnią się warunkami przewozu zwierząt i obowiązkiem zabezpieczenia przeciwko wściekliźnie. Planując podróż z psem, należy dokładnie sprawdzić, na jakich zasadach będzie on mógł przekroczyć granicę. Niektóre kraje oprócz aktualnego szczepienia mogą wymagać badania poziomu przeciwciał przeciwko wściekliźnie metodą miareczkowania. 

Wścieklizna jest niezwykle niebezpieczną chorobą, która zawsze kończy się śmiercią. Stanowi też zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. 

Szczepienia dodatkowe 

Do tej grupy należą szczepienia przeciwko kaszlowi kenelowemu, leptospirozie i boreliozie. Zabezpieczenie przeciwko nim zależy głównie od stopnia narażenia na zachorowanie konkretnego osobnika, które szacuje lekarz weterynarii na podstawie trybu życia psa. 

Kaszel kenelowy 

Kaszel kenelowy to choroba zakaźna szerząca się błyskawicznie w dużych skupiskach zwierząt. Należy zaszczepić pupila przeciwko niej, jeśli regularnie wyjeżdża na wystawy lub zawody sportowe i często styka się z innymi psami. 

Kaszel kenelowy jest chorobą polietiologiczną, czyli wywoływaną przez różne typy drobnoustrojów. Za objawy z układu oddechowego odpowiada m.in. psi adenowirus typu 2 (CAV-2), wirus parainfluenzy oraz Bordetella bronchiseptica. Nie istnieje uniwersalne szczepienie przeciwko kaszlowi kenelowemu, lecz kilka preparatów chroniących przed konkretnymi patogenami. 

Przeciwko CAV-2 pies zabezpieczony jest w cyklu szczepień zasadniczych. Patogen ten wykorzystuje się do uodpornienia przeciwko CAV-1 odpowiadającemu za zakaźne zapalenie wątroby. Jest to możliwe dzięki bliskiemu spokrewnieniu obu typów wirusa i występowaniu zjawiska odporności krzyżowej. Preparaty zawierające CAV-1 są niezalecane ze względu na liczne efekty uboczne. 

W przypadku parainfluenzy schemat przypomina cykl szczepień podstawowych. Szczenięta szczepi się od 6-8 tygodnia życia, co 2-4 tygodnie, do ukończenia 4 miesiąca. Niezabezpieczone wcześniej psy dorosłe otrzymują dwie dawki w dwutygodniowych odstępach. Szczepienia przypominające podaje się co roku. Zalecany jest preparat donosowy. 

Szczepienia ochronne przeciwko bakterii Bordetella bronchiseptica dostępne są w dwóch formach - donosowej i iniekcyjnej. Częściej zalecane są preparaty donosowe. Szczepienie iniekcyjne składa się z dwóch dawek podanych w odstępie 2-4 tygodni, a następnie powtarzanych co rok. Po raz pierwszy można je zastosować w 6 tygodniu życia psa. Preparaty donosowe chronią już przy jednokrotnym podaniu szczepionki, które powtarza się co roku. W przypadku szczeniąt należy kierować się wskazaniami producenta - niektóre preparaty są bezpieczne już dla 3-tygodniowych zwierząt, inne można podawać dopiero po 2 miesiącu życia psa. 

Leptospiroza 

Szczepienie przeciwko leptospirozie zapewnia stosunkową słabą i krótkotrwałą odporność. Ze względu na wiele serotypów tej bakterii, preparat nie zawsze chroni przed wariantem, z którym zwierzę styka się w terenie. Mimo to warto szczepić psa, który jest szczególnie narażony na zachorowanie - korzystającego z naturalnym zbiorników wodnych, lubiącego tarzać się w błocie i często spacerującego po lesie. Stosuje się dwie dawki szczepionki w odstępie 2-4 tygodni. Po raz pierwszy można szczepić szczeniaka w 8 tygodniu życia. 

Borelioza 

Pierwsze szczepienie szczeniaka przeciwko boreliozie może mieć miejsce po ukończeniu 3 miesiąca życia. Stosuje się dwie dawki w odstępie 2-4 tygodni, a następnie szczepienie powtarza się co roku, przed okresem szczególnego narażenia. W przypadku dorosłego psa schemat jest analogiczny. Podstawą zabezpieczenia przed boreliozą i innymi chorobami odkleszczowymi pozostaje stosowanie środków przeciwko kleszczom oraz dokładne oglądanie psa po spacerze. 

Kwalifikacja psa do szczepienia 

Opracowany przez specjalistów kalendarz szczepień psa jest zaleceniem i może być modyfikowany przez lekarza weterynarii w indywidualnych przypadkach. 

Kwalifikacja do szczepienia psa zależy przede wszystkim stanu zdrowia. Zwierzę wykazujące jakiekolwiek objawy chorobowe - gorączkę, wymioty, biegunkę czy kaszel - nie może zostać zaszczepione. W tej sytuacji konieczna jest dokładna diagnostyka i leczenie. 

Szczepienia szczeniaka osieroconego, przebywającego w schronisku dla zwierząt również ulegają modyfikacjom. Zaleca się rozpoczęcie cyklu podstawowego wcześniej, nawet w 4 tygodniu życia, a także regularne doszczepienia aż do końca 5 miesiąca życia. 

W przypadku wścieklizny niezgodne z prawem jest szczepienie psa podejrzanego o chorobę i poddanego 15-dniowej obserwacji. 

Efekty uboczne szczepienia 

Szczepienia, tak jak każdy inny zabieg medyczny, mogą wywołać efekty uboczne tj. miejscowe odczyny, wystąpienie łagodnych objawów chorobowych czy (rzadko) silne reakcje nadwrażliwości. Mimo to szczepienie psa jest o wiele bezpieczniejsze niż narażenie go na choroby zakaźne. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się do zaufanego lekarza weterynarii.