Transfuzja krwi u kota — skąd wziąć krew i na czym polega?

Co to jest transfuzja krwi?

Transfuzja krwi to procedura medyczna polegająca na tym, że do organizmu biorcy wprowadzana jest krew dawcy. W ten sposób może zrekompensować utratę krwi związaną z urazem lub zastąpić komórki krwi, które obumarły z powodu infekcji lub choroby. Należy jednak pamiętać o ryzyku związanym z transfuzją.

Wskazania do transfuzji krwi

Transfuzje krwi wykonuje się najczęściej w sytuacjach zagrażających życiu. Podstawowymi wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są:

• niedokrwistość — kiedy hematokryt (stosunek erytrocytów do krwi pełnej) spada poniżej 15%,

• koagulopatia — zaburzenia krzepnięcia krwi,

• trompocytopenia — kiedy płytki krwi osiągają poziom poniżej przyjętej normy fizjologicznej, u kotów często związana z występowaniem FeLV,

• hipoproteinemia — gdy stężenie albumin spada poniżej 1,5 mg/ml,

• hipowolemia — zmniejszona objętość płynu w łożysku naczyniowym np. na skutek utraty krwi.

Wymienione wyżej stany kliniczne są związane najczęściej z innymi chorobami (np. chorobami nerek, wątroby), chorobami autoimmunologicznymi czy urazami. Dlatego, w celu polepszenia samopoczucia kota, należy zidentyfikować pierwotną chorobę atakującą organizm kota wdrożyć odpowiednie leczenie.

Ryzyko związane z przetoczeniem krwi u kota

W przypadku transfuzji krwi u kota istnieje ryzyko wystąpienia tzw. reakcji poprzetoczeniowych. Dzielą się na wczesne, gdy objawy pojawiają się w trakcie lub do kilku godzin od wykonania transfuzji lub późne, gdy reakcje niepożądane obserwujemy w okresie dłuższym niż 24 godziny od przetoczenia krwi.

Do najczęściej występujących reakcji wczesnych zaliczamy hemolizę, gorączkę, pokrzywkę.  U biorcy pojawia się wówczas:

tachykardia (z czasem przechodząca w bradykardię),

zwiększenie napięcia mięśniowego,

przyspieszenie oddechów przechodzące w bezdech,

bezwolne oddawanie moczu i kału,

hemoglobinuria.

Powyższym objawom może towarzyszyć gorączka (podniesienie temperatury o 1-2°C) czy pokrzywka.

Późna reakcja hemolityczna objawia się:

• stałym obniżaniem się hematokrytu,
• żółtaczką,
• gorączką,
• hemoglobinurią,
• trombocytopenią,
• miejscowy stan zapalny i martwica (plamica) na skutek powstawania tzw. kompleksów immunologicznych.

Grupy krwi u kotów

Koty mają 4 znane grupy krwi: A, B, AB i mic. Najbardziej rozpowszechnioną grupą krwi u kota jest grupa krwi A. Należy podkreślić, że występowanie danej grupy krwi u kota często związana jest z jego rasą, np. koty ras syjamskiej, burmańskiej, tonkijskiej, rosyjskiej niebieskiej, amerykańskiej krótkowłosej i orientalnej krótkowłosej charakteryzują się grupą A. Grupa B najczęściej występuje u kotów rasy maine coon, norweskiej leśnej, kotów abisyńskich, birmańskich, perskich, somalijskich, sfinksów i szkockich zwisłouchych oraz kotów rasy egzotycznej, brytyjskiej krótkowłosej, cornish rex i devon rex. Krew AB jest niezwykle rzadka, może występować u kotów domowych krótkowłosych.

Jest to o tyle ważne, że u kotów, w przeciwieństwie do psów, występują naturalnie powstające przeciwciała. Wiąże się to z ryzykiem występowania niedokrwistości hemolitycznej głównie u kociąt z grupą krwi A lub AB pochodzących od kotki z grupą B i kocura z grupą A.

Od 2007 r. wyróżniamy także tzw. antygen mic, która występuje u wielu kotów domowych. U kota, który jest pozbawiony tego antygenu, istnieje ryzyko wystąpienia ostrej reakcji hemolitycznej po przetoczeniu krwi grupy AB.

Kto może zostać dawcą krwi

Kotem dawcą może zostać zwierzę, które jest zdrowe, regularnie szczepione i odrobaczane, a także zabezpieczane przed pchłami i kleszczami. Dawca powinien ważyć nie mniej, niż 4 kg oraz być w wieku pomiędzy 10 miesięcy, a 7 lat. Ponadto ma negatywny wynik testu w kierunku FIV i FeLV.

Przed każdym zabiegiem pobrania krwi koci dawcy zostają dokładnie przebadani w celu eliminacji ryzyka występowania w ich organizmie chorób (również zakaźnych), a także w celu określenia ich samopoczucia. Dopiero kot w pełni zdrowy może być zakwalifikowany jako dawca krwi.

Rodzaje preparatów używanych podczas przetoczeń u kota

Do transfuzji u kotów najczęściej wykorzystywana jest najczęściej tzw. krew pełna (fresh whole blood; FWB), która zawiera wszystkie składniki krwi tj. erytrocyty, trombocyty, czynniki krzepnięcia, i białka osocza. W niektórych przypadkach do transfuzji konieczne staje się wykorzystanie tzw. preparatów krwiopochodnych. Należy do nich m.in.:

• koncentrat czerwonokrwinkowy (packed redblood cells; pRBCs) - zawiera głównie erytrocyty i leukocyty,

• świeżo mrożone osocze (fresh frozen plasma; FFP) - zawiera niektóre czynniki krzepnięcia oraz białka.

• krioprecypitat (KRIO) - mrożone czynniki krzepnięcia

  W przypadku krwi pełnej istnieje możliwość pobrania jej od dawcy bezpośrednio w gabinecie weterynaryjnym. Następnie, po jej odpowiednim przygotowaniu, może być ona podana biorcy. Preparaty krwiopochodne natomiast najczęściej pozyskuje się z miejsc do tego przeznaczonych, czyli z tzw. banku krwi.

Procedura transfuzji u kota

Jeśli jest to pierwsze przetoczenie kota, weterynarz najpierw pobierze próbkę krwi do badania. To pozwoli mu wykonać badania tj. próba krzyżowa czy oznaczenie grupy krwi. Zapobiega się w ten sposób ryzyku powstawania tzw. hemolizy, która może być potencjalnie śmiertelna dla już osłabionego organizmu. Następnie kot otrzyma łagodny środek uspokajający. Zostanie mu ogolony mały fragment sierści w okolicy żyły, która została wybrana do transfuzji krwi, a potem lekarz weterynarii wprowadzi wenflon do żyły chorego kota i podłączy go do worka wypełnionego krwią.

Skuteczność transfuzji krwi

Poprawa stanu kota, po przetoczeniu powinna być widoczna zaraz po podaniu krwi i po ustaniu działania środków uspokajających. Jeśli kot cierpiał na niedokrwistość, zwierzę będzie wyglądać na wyraźnie bardziej energiczne i żywiołowe niż przed transfuzją. Jeśli problemem była utrata krwi, tętno i oddech kota powinny się ustabilizować.

Polepszenie samopoczucia kota zależy od stanu klinicznego zwierzęcia. Koty, które po przetoczeniu z powodu urazu czy krwawiącej rany, zazwyczaj nie wymagają kolejnego zabiegu transfuzji — ile rana została prawidłowo zaopatrzona. W przypadku niedokrwistości, w zależności od czynnika etiologicznego, który wywołał niedokrwistość, koty mogą wymagać kolejnych zabiegów przetoczenia krwi i dłuższego leczenia. W przypadku chorób autoimmunologiczny zwierzęta mogą nigdy w pełni nie wyzdrowieć.

Przetoczenie krwi u kota — koszty

W zależności od kilku czynników, w tym grupy krwi, wieku, ogólnego stanu zdrowia, ilości koniecznych jednostek krwi czy przetoczeń, cena zabiegu przetoczenia krwi może się znacznie różnić. Zazwyczaj cena takiego zabiegu waha się w granicach 500-2500 zł.

Należy wspomnieć, że jest to cena samej transfuzji krwi, nie wliczając w to innych zabiegów weterynaryjnych takich jak badania krwi, opieka medyczna, dodatkowe leki. Krew może być pobrana bezpośrednio od dawcy w gabinecie weterynaryjnym bądź pozyskana z miejsc magazynujących krew (tzw. banku krwi).