Nowotwór u kota - objawy, diagnozowanie i leczenie

Jak powstaje nowotwór? 

Choroba nowotworowa to niejako wynik błędu i utrwalenia zapisu DNA komórki. Jak do tego dochodzi? 

Zarówno w naszych jak i w kocich organizmach w co minutę dochodzi do mnóstwa podziałów komórek. Każda z nich posiada w swoim jądrze materiał genetyczny w postaci kwasu deoksyrybonukleinowego — DNA. Jest to zapis informacji na temat funkcjonowania wszystkich narządów. Dzięki jej ekspresji komórki wiedzą, jak mają być zbudowane i jaką funkcję mają pełnić. Kluczowe jednak jest to, że na pewnym etapie przestają się mnożyć. 

W trakcie podziału dochodzi do skopiowania i rozdzielenia informacji genetycznej do dwóch komórek potomnych. Jest to bardzo skomplikowany proces, który niejednokrotnie przebiega błędnie. Nasze organizmy są jednak przygotowane na taką sytuację. Dzięki mechanizmom naprawczym błędy są bardzo szybko korygowane, a nieprawidłowe komórki — usuwane. 

Niestety zdarza się, że i ten proces zawodzi. Dochodzi wtedy do utrwalenia się niepożądanego zapisu genetycznego, który każe komórce dzielić się bez wyraźnie narzuconych ograniczeń. W ten sposób powstają choroby nowotworowe. 

Podział nowotworów 

Istnieją różne rodzaje nowotworów. Nie każdy z nich to rak. 

Zmiany łagodne są zazwyczaj otorbione i wykazują powolny wzrost. Nie naciekają okolicznych tkanek, po usunięciu nie dają wznowy pooperacyjnej i nie wnikają do naczyń krwionośnych. 

Nowotwory złośliwe rosną bardzo szybko i nie są otorbione, dzięki czemu ich komórki mogą wnikać do naczyń krwionośnych i chłonki, dając w ten sposób przerzuty do innych narządów. Po ich usunięciu często obserwuje się wznowę pooperacyjną. Znacząco wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. 

Inny podział różnicuje zmiany ze względu na pochodzenie. Wyróżniamy: 

• nowotwory nabłonkowe (np. gruczolaki, brodawczaki) i ich złośliwe odmiany — raki (np. gruczolakorak),
• mezenchymalne (np. włókniaki, tłuszczaki, naczyniaki), których złośliwe formy to mięsaki (np. włókniakomięsak, naczyniakomięsak), 
• okrągłokomórkowe (np. chłoniak, czerniak, mastocytoma), złośliwe zmiany tego rodzaju to również mięsaki.

Chłoniaki u kotów 

Chłoniaki to bardzo często występujące nowotwóry okrągłokomórkowe u kota. Są to zmiany wywodzące się z komórek układu limfatycznego. Proces nowotworowy obejmuje węzły chłonne, przewód pokarmowy, nerki lub jamę nosową. Jeśli ich ognisko pierwotne ma miejsce w szpiku kostnym, wówczas mówimy o białaczce. 

Chłoniaki u kotów często powstają wtórnie do zakażeń FeLV, czyli wirusem białaczki kociej. Zwierzęta z reguły przechodzą to zakażenie bezobjawowo. U niektórych z nich rozwijają się jednak objawy ogólne takie jak powiększone węzły chłonne, gorączka i złe samopoczucie. Wirus przedostaje się wówczas do szpiku kostnego, gdzie wbudowuje się w genom gospodarza i pozostaje w formie uśpionej. Objawy kliniczne ustępują, a zwierzak niczego nieświadomy cieszy się życiem w pełnym zdrowiu. Taką sytuację nazywamy zakażeniem latentnym lub regresywnym. 

Niestety u niektórych osobników dochodzi do progresywnego rozwoju choroby. Wirus namnaża się wówczas w szpiku, węzłach chłonnych i śledzionie oraz jest siany do środowiska. FeLV ma działanie onkogenne. Przyczynia się do powstawania chłoniaków. W przebiegu choroby obserwowano jednak również rozwój kostniakochrzęstniaka, nerwiaka węchowego i guzów skórnych. 

Chłoniaki oraz inne nowotwory powstałe w przebiegu FeLV stanowią ok. 30% wszystkich guzów stwierdzanych u kotów. 

Niebagatelne znaczenie ma również zakażenie FIV (koci wirus niedoboru odporności). Powoduje on immunosupresję, która przyczynia się do spadku efektywności zwalczania zakażenia FeLV. 

Istnieje również możliwość, że chłoniak rozwinie się bez wspomnianych onkogennych zakażeń wirusowych. 

Objawy i diagnostyka chłoniaka u kota 

Objawy nowotworu są zależne od miejsca organizmu, które zostanie przez niego zajęte. Obecnie najczęściej stwierdza się pokarmową formę choroby. Z reguły dotyka ona koty w wieku 7 - 10 lat. Występują wówczas przewlekłe wymioty, jadłowstręt, biegunka i spadek masy ciała. Może również dochodzić do utraty krwi przez przewód pokarmowy, co manifestuje się bladością błon śluzowych i anemią. 

Podstawową metodą diagnostyczną w przebiegu pokarmowej formy chłoniaka jest badanie endoskopowe z pobraniem wycinków zmienionych obszarów żołądka lub jelit w celu ich oceny histopatologicznej. 

U kotów z węzłową formą choroby w tym samym celu należy usunąć cały węzeł chłonny. Jeśli chłoniak zlokalizowany jest w innym miejscu, niezbędna może okazać się biopsja cienko- lub gruboigłowa narządu (np. nerki). 

Rak płaskonabłonkowy (SCC) 

Rak płaskonabłonkowy to złośliwy nowotwór u kota, do którego najbardziej predysponowane są białe zwierzęta. Czynnikiem wyzwalającym chorobę jest promieniowanie UV. Komórki nowotworowe najczęściej umiejscawiają się w obrębie płytki nosowej i małżowin usznej, ponieważ są to miejsca najbardziej narażone na działanie promieni słonecznych. 

Zmiany skórne powstające w przebiegu choroby początkowo często przypominają zadrapania i z tego powodu mogą być przez wiele miesięcy bagatelizowane. W miarę rozwoju schorzenia zaczynają one przypominać nadżerki i owrzodzenia. 

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie wyników badania cytologicznego lub histopatologicznego przeprowadzonego przez lekarza weterynarii. Rokowanie zależy od stopnia złośliwości zmian i etapu rozwoju choroby. 

Leczenie choroby nowotworowej 

Decyzja o podjęciu i sposobie leczenia choroby nowotworowej zależy od wskazań lekarza weterynarii i woli właściciela. Należy ją dokonać z uwzględnieniem przede wszystkim komfortu życia zwierzęcia. 

W przypadku nowotworów łagodnych skuteczne może okazać się wycięcie guza w trakcie zabiegu chirurgicznego. 

Leczenie chemioterapią to jedno z najczęściej podejmowanych działań w celu walki z chorobą. Polega ono na ogólnym podawaniu zwierzęciu specjalnych leków powodujących zmiany w komórkach nowotworowych, ale niestety również w zdrowych tkankach organizmu. Terapia ta może poskutkować wystąpieniem efektów ubocznych takich jak supresja szpiku kostnego i utrata apetytu. Istnieje również pewien stopień zagrożenia dla właścicieli zwierzaka. W trakcie prowadzonej chemioterapii kobiety w ciąży i dzieci nie powinny mieć kontaktu bezpośredniego z jego wydzielinami i wydalinami. 

Niemniej istotne może okazać się leczenie wspomagające i paliatywne, mające na celu ograniczenie bólu odczuwanego przez kota i poprawienie jakości jego życia. 

Choroby nowotworowe u kotów — podsumowanie 

Chorobie nowotworowej czasami nie sposób zapobiec. Istnieją jednak metody walki z nią. W trakcie podejmowania decyzji o leczeniu kota cierpiącego na nowotwór należy przede wszystkim mieć na uwadze jego komfort, a nie długość życia. 

Pamiętajmy o tym, że w przeciwieństwie do ludzi zwierzęta żyją dniem dzisiejszym i nie mają świadomości przemijania. Dopóki nie będą doskwierać im oznaki wyraźnego dyskomfortu i bólu, których nie sposób zwalczyć żadnym rodzajem terapii - będą cieszyć się każdą chwilą u boku swojego właściciela.