Kaszel u kota – objawy i leczenie

Kaszel u kota — przyczyny 

Kaszel u kotów to najczęściej zjawisko wtórne do ostrego lub przewlekłego zapalenia oskrzeli spowodowanego chorobą przebiegającą z nadwrażliwością dróg oddechowych lub powstałego wskutek obecności czynników zakaźnych: grzybów (np. histoplazmoza), bakterii (np. Mycoplasma), pierwotniaków (np. toksoplazmoza) lub pasożytów (np. Aelurostrongylus). W przeciwieństwie do psów, u kotów choroby serca nie stanowią częstej przyczyny kaszlu. 

Najczęstsze przyczyny kaszlu u kotów 

Choroby tchawicy 

Pierwotne zapalenie tchawicy występuje u kotów stosunkowo rzadko. W przeciwieństwie do psów schorzenie to jako samodzielna jednostka praktycznie nie występuje u tego gatunku. Najczęściej jest następstwem wirusowego zakażenia górnych dróg oddechowych. Od kocich pacjentów z zapaleniem tchawicy izoluje się bakterię Bordetella bronchiseptica, jednak nie tak często jak u psów. 

Pod nabłonkiem tchawicy mogą pasożytować również dorosłe formy nicieni Capilaria aerophila. Większość przypadków przebiega bezobjawowo, ale u niektórych kotów inwazja objawia się ciągłym suchym kaszlem, który można wywołać poprzez ucisk na tchawicę. Cykl życiowy tego pasożyta jest prosty. Wraz z kałem pasożyty w stadium infekcyjnym wydalane są z organizmu kota do środowiska, skąd mogą znów trafić przez jamą ustną do organizmu innego zwierzęcia. Dodatkowym źródłem zarażenia mogą być dżdżownice pełniące funkcję żywicieli paratenicznych. Larwy wylęgnięte w jelicie cienkim po przebiciu się do naczyń krwionośnych trafiają do płuc. Wędrują do oskrzelików i oskrzeli, tam po 40 dniach od infestacji dojrzewają i osiągają stadium dorosłe. 

Rozpoznanie ustala się na podstawie stwierdzenia jaj nicieni w badaniu koproskopowym lub badania popłuczyn z tchawicy i drzewa oskrzelowego. 

Astma 

To jedna z najczęściej występujących chorób układu oddechowego u kotów. Posiada ona podłoże alergiczne i cechują ją duszność, świszczący oddech i kaszel, który ma charakter napadowy. W ostrych przypadkach mogą pojawić się nawet siniejące błony śluzowe. Jeżeli choroba występuje przez dłuższy czas, u niektórych kotów objawy mogą być stałe. Ponieważ astma przebiega ze zwężeniem światła oskrzeli, duszność nasila się głównie w fazie wdechu. 

Nie jest możliwe rozpoznanie astmy u kota podczas jednej wizyty diagnostycznej w gabinecie weterynaryjnym. Rozległość zmian radiologicznych w klatce piersiowej zmienia się w zależności od stopnia nasilenia objawów klinicznych. Potwierdzeniem diagnozy jest szybkie ustępowanie symptomów po zastosowaniu leków. Niekiedy możliwe jest określenie potencjalnych alergenów, takich jak pierze, dym, pyłki, zarodniki grzybów, aerozole w sprayu, nowy lub zmieniony żwirek, które odpowiadają również za mechaniczne podrażnienie nabłonka. Istotna może okazać się informacja o przeprowadzanych w ostatnim czasie remontach lub dokonanych zmianach w otoczeniu kota, które mogłyby stanowić źródło alergenów. Ich usunięcie z otoczenia umożliwia przerwanie leczenia długofalowego lub zmniejszenie dawki leków. 

Zapalenie oskrzeli 

Zapalenie oskrzeli stanowi częstą chorobę układu oddechowego u kotów. Prowadzi do kaszlu, świszczenia oraz okresowej duszności. Objawy kliniczne różnią się w zależności od odmiennych przyczyn pierwotnych. Zapalenie oskrzeli u kotów w większości przypadków jest idiopatyczne. W rozpoznaniu różnicowym należy jednak uwzględnić niektóre wyleczalne choroby, które mogą towarzyszyć infekcji dróg oddechowych, takie jak alergiczne zapalenie oskrzeli, zakażenia bakteryjne lub mykoplazmatyczne, inwazja pasożytów płucnych oraz dirofilarioza. 

Zapalenie oskrzeli może rozwinąć się u kotów w każdym wieku, chociaż najczęściej dotyczny młodych dorosłych kotów i osobników w średnim wieku. Podstawowym objawem klinicznym jest kaszel, okresowa duszność lub oba objawy jednocześnie. Symptomy często postępują powoli. Nie obserwuje się braku łaknienia, zmniejszenia masy ciała, depresji ani innych objawów choroby ogólnej. 

Zapalenie płuc 

Zapalenia płuc o różnej etiologii są u kotów stosunkowo rzadkie. Pomimo że bakterie odgrywają w tej chorobie ważną rolę, zazwyczaj są to zakażenia wtórne, wikłające stan zapalny wywołany innymi przyczynami. Dla postawienia dokładnej diagnozy nie jest istotne określenie rodzaju bakterii wikłającej i dobranie na jej podstawie właściwego antybiotyku, lecz przede wszystkim odkrycie pierwotnego czynnika powodującego infekcję dolnych dróg oddechowych. 

Nowotwory płuc 

Pierwotne guzy płuc występują rzadko. Pierwsze objawy kliniczne są zazwyczaj nieswoiste. Mogą wystąpić: obniżony apetyt, utrata masy ciała, gorączka, osowiałość. W późniejszym okresie rozwija się duszność, przyspieszenie oddechów i kaszel. Większość nowotworów płuc u kotów jest złośliwa i ma dużą tendencję do dawania przerzutów. Zmiany przerzutowe występują zarówno w płucach, jak i w innych narządach. Pierwotne raki płuc dają niekiedy przerzuty do kości palców, co czasami prowadzi do kulawizny.  

Z drugiej strony nowotwory innych narządów mogą dawać przerzuty do płuc. U kotów najczęstszym nowotworem pierwotnym z przerzutami do płuc jest gruczolakorak gruczołu mlekowego. Przerzuty powodują kaszel i duszność.  

Ciało obce 

W przeciwieństwie do psów przyczyną kaszlu u kotów rzadko jest obecność ciała obcego w drogach oddechowych. Jeśli już dojdzie do zaaspirowania obcego materiału, natychmiast pojawia się odruch kaszlu. Niemniej jednak, jeżeli obecność ciała obcego nie zostanie rozpoznana odpowiednio szybko, wówczas może ono również stać się przyczyną kaszlu o charakterze przewlekłym. 

Kaszel u kota — rozpoznanie 

W ustaleniu rozpoznania istotne jest nie tylko określenie, jakiego charakteru jest kaszel i jak długo trwa, ale również informacje o szczepieniach przeciwko chorobom zakaźnym, profilaktyce dirofilariozy i wszelkich zmianach, jakie zaszły w otoczeniu kota. Wskazówką dla lekarza weterynarii mogą okazać się również inne objawy towarzyszące, takie jak brak apetytu, osowiałość, duszność i nietolerancja wysiłkowa. Mimo że u zwierząt często trudno jest odróżnić mokry kaszel od suchego, uważa się, że ten pierwszy związany jest z chorobami dolnych dróg oddechowych, a drugi powstaje przy chorobach górnych dróg oddechowych. Prawdopodobieństwo występowania chorób zakaźnych jest większe u kotów nieszczepionych, przebywających w hotelach dla zwierząt lub kontaktujących się z innymi zwierzętami. Dirofilariozę należy zawsze podejrzewać u pacjentów pochodzących z obszarów endemicznych. W związku z globalnym ociepleniem klimatu i coraz intensywniejszą migracją ludności ostatnimi laty odnotowuje się coraz więcej zachorowań w Polsce. Dirofilarioza częściej dotyczy psów niż kotów, jednak również dla tego gatunku stanowi istotne zagrożenie. W przypadku kotów alergeny wziewne lub zanieczyszczenia pochodzące z powietrza mogą wywołać silną reakcję zapalną, skutkującą pojawieniem się wydzieliny oskrzelowej. Przeprowadzenie dokładnego wywiadu przez lekarza weterynarii jest bardzo istotne w ustaleniu źródła substancji drażniących i ograniczaniu lub wyeliminowaniu ich ze środowiska, o ile to możliwe. 

Kaszel u kota — leczenie 

Jeżeli informacje uzyskane z wywiadu, badania klinicznego oraz badań dodatkowych potwierdzą, że przyczyną tego zaburzenia są schorzenia układu oddechowego, leczenie kaszlu powinno być ukierunkowane na zwalczenie jego przyczyny. Trafna diagnoza umożliwia podjęcie właściwego leczenia. Należy brać pod uwagę działanie alergenów wziewnych, szczególnie u kotów z eozynofilowym zapaleniem dróg oddechowych. Powinno się wykonać próby usunięcia poszczególnych substancji mogących stanowić przyczynę alergizacji kota z jego środowiska. Ocenia się również reakcję zwierzęcia na perfumowany żwirek i dym, nawet jeśli nie stwierdza się wyraźnego związku pomiędzy tymi czynnikami a objawami klinicznymi. Koty niewychodzące mogą wykazywać poprawę po wykonaniu czynności zmniejszających ilość kurzu i pleśni w otoczeniu. Wśród nich wymienia się czyszczenie dywanów, mebli i zasłon, częste zmienianie filtrów powietrza, oraz stosowanie urządzeń oczyszczających powietrze. Wszelkie pozytywne zmiany powinny się pojawiać po 1-2 tygodniach od wprowadzenia zmian w środowisku.