Kroplówka dla psa — kiedy i dlaczego ją stosujemy?

Dlaczego płynoterapia jest taki istotnym aspektem w weterynarii?

Płyny stanowią około 60% masy ciała psa. Występują w trzech głównych przestrzeniach stanowiących:

• krew, limfę i płyn śródmiąższu tkanek,
• wnętrze komórek,
• zewnętrzną przestrzeń, znajdującą się poza komórką.

Czy mój pies jest odwodniony?

W ocenie stopnia odwodnienia lekarz weterynarii bierze pod uwagę cechy możliwe do określenia podczas badania klinicznego: stan świadomości, położenie gałek ocznych, kolor i nawilżenie błon śluzowych, tętno, oddechy, ciepłotę wewnętrzną, napięcie skóry, nawrót kapilarny oraz dane zebrane z wywiadu: zachowanie pragnienia i apetytu, ilość oddawanego moczu, występujące u psa choroby przewlekłe.

Najczęstszym powodem utraty wody z organizmu są wymioty oraz biegunka u psa. Ilość płynu, którą zwierzę traci w przebiegu choroby przekłada się na spadek wody oraz elektrolitów w organizmie i prowadzi do rozwoju odwodnienia. Może nastąpić ono również na skutek zaawansowanego procesu chorobowego takiego jak przewlekła choroba, cukrzyca czy nowotwór u psa.

Czym jest dzienne zapotrzebowanie organizmu na płyny?

Jest to nic innego jak ilość płynu (wody) przekazywana w diecie psa do jego organizmu, która potrzebna jest do pokrycia strat płynów spowodowanych ich fizjologiczną utratą na skutek oddawania moczu, kału czy oddychania. Przyjmuje się, że dzienne zapotrzebowanie na płyny u zdrowych psów to ok. 70 ml/kg/mc. przy czym ilość ta jest większa u szczeniąt.

Jakie są różnice między podskórnym a dożylnym podaniem płynu?

Bezapelacyjnie, podskórne podanie płynów jest sposobem prostszym. Nie wymaga ono założenia wenflonu, co nierzadko jest wyzwaniem w przypadku lękliwych czy agresywnych zwierząt. Polega ona na aplikacji kroplówki pod skórę przez np. igłę, "motylek", cewnik lub wenflon. Jest to metoda niezwykle szybka oraz niebolesna dla psa. Po całej procedurze pies wychodzi z gabinetu weterynaryjnego najczęściej z kilkoma "garbami" które powstają na skutek gromadzenia się wody pod skórą. Następnie wchłaniana jest ona przez okoliczne tkanki.

Płyny podawane dożylnie wymagają założenia dojścia zewnętrznego do krwioobiegu pupila, czyli wenflonu. Jest to nic innego ja mała plastikowa rurka, którą dokonywana jest infuzja płynów. Taka droga pozwala na natychmiastowe deponowanie płynu do krwioobiegu co jest niezwykle ważne w przypadku pacjenta w ciężkim stanie lub np. w przebiegu zatrucia u psa. Większa perfuzja nerkowa (przepływ krwi filtrowanej przez nerki) pozwala na szybsze usunięcie trującej substancji z organizmu.

W takim przypadku należy zadbać o odpowiednią temperaturę oraz szybkość podawania kroplówki. Zbyt zimny płyn może doprowadzić do obniżenia temperatury organizmu, natomiast zbyt szybkie podawanie płynu prowadzi do zwiększenia objętości krwi w krwioobiegu co jest niebezpieczne dla nerek oraz innych narządów. W takiej sytuacji serce zwierzęcia zaczyna kompensować zaistniałą sytuację przez m.in. zwiększenie ilości uderzeń serca. Taka sytuacja jest niezwykle niebezpieczna i może prowadzić do wstrząsu. Niemniej jednak podanie płynu dożylnie jest niezwykle pożądane w sytuacji, kiedy m.in. zwierzę jest skrajnie odwodnione, letargiczne czy zmaga się z zatruciem np. mocznikiem. Szybka podaż płynu do krwioobiegu gwarantuje przywrócenie odpowiedniego ciśnienia oraz szybsze usunięcie szkodliwych substancji czy metabolitów z krwioobiegu.

Jakie rodzaje płynów stosowane są w płynoterapii zwierząt?

W płynoterapii zwierząt stosuje się dwa główne rodzaje płynów:

• Płyny krystaliczne - zawierają wodę i jony, takie jak sód, potas, chlorek, wapń i magnez. Są to najpowszechniej stosowane płyny w płynoterapii, ponieważ są łatwe do podania i stosunkowo tanie. Płyny krystaliczne mogą być izotoniczne, hipotoniczne lub hipertoniczne.
• Płyny izotoniczne mają taką samą osmolalność jak osocze krwi. Przykładami płynów izotonicznych są 0,9% roztwór NaCl (sól fizjologiczna) i Ringera z mleczanami. Płyny izotoniczne są najczęściej stosowane do uzupełniania strat płynów i elektrolitów.
• Płyny hipotoniczne mają mniejszą osmolalność niż osocze krwi. Przykładem płynu hipotonicznego jest 5% roztwór glukozy. Płyny hipotoniczne są stosowane do nawadniania komórek w stanach odwodnienia z hiponatremią (niskim poziomem sodu w surowicy krwi).
• Płyny hipertoniczne mają większą osmolalność niż osocze. Przykładami płynów hipertonicznych są 7,5% roztwór NaCl i mannitol. Płyny hipertoniczne są stosowane do zwiększania ciśnienia osmotycznego osocza i wyciągania wody z przestrzeni pozanaczyniowej do naczyń krwionośnych.
• Płyny koloidowe - to takie, które zawierają cząsteczki białka np. albumina czy globuliny. Cząsteczki białka są większe niż cząsteczki płynów krystalicznych i nie mają możliwości przeniknięcia przez ściany naczyń krwionośnych. Płyny koloidowe utrzymują się dłużej w łożysku naczyniowym niż płyny krystaliczne, dzięki czemu pacjent nie wymaga większej podaży płynu. Przykładami płynów koloidowych są ludzka albumina i Hetastarch.

Dobór rodzaju płynu do płynoterapii zależy od wielu czynników, takich jak:

• stopień odwodnienia,
• przyczyna odwodnienia,
• stan pacjenta,
• możliwości dostępu dożylnego.

Zalecenia do płynoterapii

Lekarz weterynarii może zalecić płynoterapię z wielu powodów. Głównym zaleceniem jest korekcja odwodnienia, zwiększenie objętość płynów ustrojowych w celu podwyższenia ciśnienia krwi czy korekcji zaburzeń elektrolitowych np. w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek lub po zabiegu chirurgicznym u psa.

Pierwszym krokiem poprzedzającym podjęcie płynoterapii jest badanie kliniczne oraz zebranie historii pacjenta przez lekarza weterynarii.

Odwodnienie psa

Utrata płynów z przestrzeni zewnątrz- oraz wewnątrzkomórkowych prowadzi do odwodnienia. Każdy przypadek odwodnienia rzędu 10% jest uważany jako poważny stan, wymagający natychmiastowej podaży płynów.

Poziom nawodniena organizmu może być oceniany przy użyciu kilku prostych prób. Jedną z nich jest test wykonywany w ceny oceny turgoru czyli stanu napięcia ściany komórkowej w wyniku działania na nią ciśnienia hydrostatycznego wewnątrz komórki. W celu wykonania tej próby należy ująć fałd skóry psa zlokalizowany na karku i unieść go, a następnie obserwować w jak szybkim czasie zacznie on opadać. W przypadku dobrze nawodnionych pupili skóra natychmiastowo wróci do normalnej pozycji. Należy jednak pamiętać, iż u zwierząt starszych turgor skóry jest zdecydowanie niższy niż u młodszych pupili.

Innym sposobem oceny nawodnienia organizmu zwierzęcia jest sprawdzenie wilgotności błon śluzowych. Wykonuje się go "wślizgując" palec wzdłuż szczęki lub żuchwy zwierzęcia, aż do osiągnięcia policzka. Błony śluzowe powinny być śliskie i wilgotne. Jeżeli w przypadku twojego zwierzaka są one klejące i niewyraźnie błyszczące może wskazywać to na odwodnienie.

Innym ważnym wskaźnikiem jest barwa oraz ilość moczu oddawanego przez zwierzę. Jeżeli prezentuje ono oligurię (skąpomocz), a sam mocz ma intensywnie żółtą barwę może być to oznaką zbyt niskiej podaży wody w organizmie zwierzęcia.

Jak chronić psa przed koniecznością podania mu kroplówki?

Płynoterapia to element schematu leczenia wielu jednostek chorobowych. Twoje możliwości uchronienia psa przed jej koniecznością sprowadzają się to podstawowych obowiązków opiekuna zwierzęcia, którymi są przede wszystkim dbanie o dostęp do świeżej wody pitnej oraz dobrej jakości karmy czy profilaktyka chorób obejmująca m.in. coroczne badania krwi.

Koszta płynoterapii psa

Koszta płynoterapii zależne są od rodzaju płynu zaordynowanego przez lekarza prowadzącego. Pies pod kroplówką wymaga stałego monitoringu co wiąże się z koniecznością hospitalizacji. Dodatkowe leki czy pomoc w stanie nagłym to przykłady dodatkowych pozycji, które w tym przypadku mogą znaleźć się na twoim rachunku od weterynarza.