Ornitoza u gołębi — czy jest groźna dla człowieka? Przyczyny, objawy, leczenie.

Czym jest ornitoza? 

Ornitoza to niebezpieczna zoonoza, inaczej nazywana papuzicą, chorobą ptasią (parrot fever), psitakozą lub chorobą hodowców gołębi. Charakteryzuje się ostrym przebiegiem. Wywołują ją bakterie Chlamydia psittaci, przenoszone na ludzi między innymi przez najpopularniejsze polskie ptaki - gołębie. Bakterie znajdują się w ich kale, ślinie i śluzie z jamy nosowo-gardłowej. Do zakażenia człowieka dochodzi drogą kropelkową, poprzez wdychanie pyłu zawierającego wysuszone ptasie odchody. Nawet bardzo krótki kontakt z zakażonym ptakiem lub środowiskiem, w którym przebywa może doprowadzić do zakażenia. Choroba może przenieść się także bezpośrednio, przez dotykanie ptaków, zwłaszcza w przypadku uszkodzenia skóry (na przykład dziobnięcie) lub styczności bakterii ze śluzówką. Z tego powodu chorują głównie ludzie mający styczność z ptactwem:

• hodowcy gołębi,
• pracownicy sklepów zoologicznych,
• pracownicy ferm drobiu,
• lekarze weterynarii,
• sympatycy ptaków egzotycznych, posiadający na przykład papugi domowe lub kanarki.

Dodatkowo zarazić się można także od innego, chorego człowieka poprzez kontakt z jego śliną lub wydzieliną z nosa. Choroba papuzia charakteryzuje się wtedy o wiele cięższym przebiegiem. Obecnie, choroba ptasia u ludzi jest dość rzadką chorobą.

Zwierzęta zarażają się między sobą poprzez wdychanie kurzu zanieczyszczonego bakteriami i podczas karmienia młodych. U ptaków zakażenie zwykle jest bezobjawowe i są one głównie rezerwuarem oraz nosicielami bakterii. Choroba może aktywować się u nich jednak w sytuacjach stresowych.

Jak objawia się ornitoza u gołębi?

U gołębi zachorowanie na ornitozę nie jest tak groźne jak dla ludzi. Ptaki zwykle nie wykazują objawów chorobowych. Mają za to duże znaczenie w szerzeniu się schorzenia jako jej nosiciele. Gołąb domowy w sytuacjach obniżenia odporności i natężonego stresu może wykazywać symptomy, takie jak:

• osłabienie chorego i obniżenie masy ciała,
• nastroszenie i utratę piór,
• charakterystyczną żółtą wydzielinę z worków powietrznych,
• zieloną biegunkę lub odbarwienie stolca,
• zapalenie i zaczerwienienie spojówek oraz rogówek,
• objawy z układu oddechowego,
• zaburzenia koordynacji
• potrząsanie głową.

Dodatkowo przy papuzicy dochodzi do zamierania zarodków w jajach, w wyniku czego spada liczba narodzin nowych zwierząt. Po dłuższym czasie chorowania dochodzi do wystąpienia u ptaków konwulsji, sztywności kręgosłupa, porażenia kończyn i martwicy narządów. Choroba dużo ciężej dotyka młode gołębie.

Jakie są objawy ornitozy?

Okres wylęgania ornitozy może trwać nawet do miesiąca. Objawy u ludzi pojawiają się zwykle 1-2 tygodnie od zakażenia. Choroba może przebiegać łagodnie, zwłaszcza u dzieci. Ciężej chorobę przechodzą ludzie starsi. Papuzica przebiega dwuetapowo. Początek choroby obejmuje objawy takie jak:

• ogólne złe samopoczucie,
• gorączkę docierającą do 40 stopni Celsjusza,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• silne zmęczenie,
• dreszcze,
• uogólnioną sztywność i bóle mięśni,
• światłowstręt (fotofobię),
• krwawienia z nosa,
• bóle brzucha
• bóle głowy,
• nudności lub wymioty.

Następny okres choroby może dawać symptomy z układu oddechowego, takie jak silny, suchy, bolesny kaszel, śluzowo-ropna plwocina lub krwioplucie, ból w klatce piersiowej z utrudnieniem w oddychaniu, dusznością i sinicą. Może pojawić się także wybroczynowa, plamista wysypka, żółtaczka, powiększenie wątroby, zwolnienie czynności serca i biegunka.

Choroba jest najgroźniejsza, jeśli zakażenie przeniosło się z człowieka na człowieka lub od importowanych papug. Po upływie tygodnia mogą wystąpić objawy neurologiczne, takie jak:

• majaczenie,
• otępienie,
• zaburzenia snu,
• stany deliryczne, depresyjne,
• śpiączka.

W ciężkim przebiegu choroba może doprowadzić też do zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia. Nieleczona papuzica prowadzi do powstania nawrotowej gorączki (może ona trwać do 3 miesięcy) i pojawienia się licznych powikłań, takich jak zakrzepowe zapalenie żył, zawał płuca, czy wstrząs septyczny.

Co podać na Ornitozę?

Diagnostyka choroby ptasiej u ludzi opiera się o wywiad, w którym pacjent potwierdził bezpośredni kontakt z ptactwem. Pomocne bywa także zaobserwowanie najbardziej charakterystycznych objawów papuzicy, takich jak bóle mięśniowe, plamy Holdera na twarzy, zapalenie spojówek i poronienia. Wykonuje się badania serologiczne krwi, PCR lub hodowlę mikrobiologiczną materiału z dróg oddechowych pacjenta.

Należy pamiętać jak ważne jest, aby jak najwcześniej zdiagnozować schorzenie i podjąć leczenie. Terapia ornitozy u ludzi powinna być przeprowadzone szybko i skutecznie z użyciem antybiotyków. Z wyboru są to tetracykliny lub makrolidy. Leki przyjmuje się 2 do 3 tygodni. W cięższych przypadkach konieczna jest hospitalizacja z podawaniem antybiotyków dożylnie. Pełne wyzdrowienie następuje po 2-3 tygodniach, w wyjątkowych przypadkach — do 2 miesięcy. Choroba nawraca rzadko.

U gołębi leczenie także polega na podawaniu antybiotyków. Wizyta u weterynarza powinna odbyć się u specjalisty, który dobierze prawidłowe dawkowanie leku. Aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się ornitozy, chore zwierzęta należy też izolować oraz zapewnić im spokojne i ciepłe miejsce z dostępem do świeżej wody i karmy.

Czy ornitoza jest groźna? 

Tak, ornitoza, znana również jako psitakoza, może być groźna dla ludzi. Jest to choroba zakaźna wywołana przez bakterię Chlamydia psittaci, która jest przenoszona głównie przez ptaki, zwłaszcza papugi i ptaki egzotyczne. Objawy ornitozy u ludzi mogą obejmować gorączkę, dreszcze, kaszel, bóle głowy i mięśni, a w przypadkach ciężkich może wystąpić zapalenie płuc lub inne powikłania. Chociaż ornitoza może być poważna, to odpowiednie postępowanie, włączając w to leczenie antybiotykami, zazwyczaj prowadzi do wyzdrowienia. W każdym przypadku podejrzenia zakażenia ornitozą, ważne jest szybkie skontaktowanie się z lekarzem, aby zdiagnozować chorobę i rozpocząć odpowiednie leczenie.

Jak zapobiegać ornitozie u ludzi i młodych ptaków?

Aby zapobiegać ornitozie na granicach Polski, przeprowadzane są kontrole sanitarno-weterynaryjne importu ptaków. Nadzoruje się też zakłady drobiarskie, fermy hodowlane i ogrody zoologiczne.

Profilaktyka dnia codziennego obejmuje przede wszystkim:

• dbanie o higienę w kontakcie z ptakami,
• stosowanie odzieży ochronnej przy pracy w kurnikach,
• regularne i częste usuwanie odchodów ptasich i mycie klatek,
• poddawanie kwarantannie nowych ptaków – przez 30-45 dni.

Nie bez znaczenia jest też utrzymanie ptaków w dobrej kondycji i wzmacnianie ich odporności. Można w tym celu karmnik dla ptaków uzupełniać dodatkowo preparatami wzbogaconymi w witaminy i wyciągi z roślin, na przykład tymianku, jeżówki purpurowej, żywotnika czy bluszczyku kurdybanka. Zadziałają one bakteriobójczo i przeciwzapalnie. Dodatkowo rozpuszczą wydzielinę oczyszczając otwory nosowe i drogi oddechowe chorego ptaka i pomogą ją wykrztusić, zwalczając choroby gołębi już w początkowym stadium ich rozwoju.