Nagłe problemy z chodzeniem u psa — czy to paraliż?

Różnica między niedowładem a paraliżem

Dywagacje na temat deficytów neurologicznych w obrębie układu ruchu u psów należy rozpocząć od wyjaśnienia podstawowej różnicy między niedowładem a paraliżem. Pojęcia te są bowiem bardzo często mylone przez właścicieli zwierząt.

Paraliż (także: porażenie, łac. plegia) to całkowita niemożność wykonania ruchu na skutek braku dopływu bodźców nerwowych do mięśni. Wyróżniamy:

• hemiplegię — paraliż jednej połowy ciała,

• monoplegię — paraliż jednej kończyny,

• paraplegię — paraliż kończyn miednicznych (tylnych),

• tetraplegię — porażenie czterokończynowe.

Niedowład (łac. paresis) to częściowa niemożność wykonania ruchu na skutek upośledzenia dopływu bodźców nerwowych do mięśni. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku paraliżu, wyróżniamy:

• hemiparezę — niedowład jednej połowy ciała,

• monoparezę — niedowład jednej kończyny,

• paraparezę — niedowład kończyn miednicznych,

• tetraparezę — niedowład czterokończynowy.

Warto więc zaznaczyć, że nie każde zaburzenia chodzenia to paraliż. Bardzo często zdarza się, że mamy do czynienia z odwracalnym niedowładem ustępującym po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Konieczna jest jednak jak najszybsza interwencja lekarska.

Rodzaje zaburzeń chodu u psa

Należy mieć świadomość, że nie każde zaburzenie chodu u psa to paraliż lub niedowład. Wyróżniamy następujące nieprawidłowości poruszania się:

• niezborność (ataksja), czyli brak koordynacji objawiający się np. chwiejnością, niestabilnym chodem i skrętem głowy; jego przyczyną są zazwyczaj zmiany w obrębie móżdżku, układu przedsionkowego lub dróg czuciowych rdzenia kręgowego;

• dysmetria (czasami określana jako chód defiladowy), czyli zjawisko polegające na stawianiu nadmiernie wydłużonych kroków sugerujące uszkodzenie móżdżku;

• spastyczność, czyli stan nadmiernego napięcia mięśniowego w obrębie kończyn;

• sztywność, która wynika zazwyczaj z porażenia spastycznego w wyniku zatrucia tetanospazminą, czyli toksyną bakterii C. tetani odpowiedzialnych za tężec u ludzi i zwierząt;

• wspomniane już wcześniej niedowład i porażenie;

• kulawizna u psa, czyli niechęć do obciążania kończyny; warto zaznaczyć, że może wynikać ona zarówno z przyczyn ortopedycznych, jak i neurologicznych.

Dlaczego pies przestał chodzić?

Istnieje bardzo wiele przyczyn zaburzeń chodu u zwierząt. Ważne jest ustalenie tła problemu: czy jest ono ortopedyczne, neurologiczne czy bólowe? Warto zaznaczyć, że niektóre zwierzęta odmawiają chodzenia w wyniku cierpienia niezwiązanego z utratą możliwości motorycznych. Zdarza się, że ból towarzyszący np. zapaleniu trzustki jest tak duży, że pies zalega, co jest odbierane przez właścicieli i lekarzy mylnie jako zaburzenie chodu. Towarzyszy temu silne napięcie mięśni brzucha. Przyczyną kulawizn u psów starszych mogą być również zwyrodnienia stawów. Aby je rozpoznać, należy wykonać RTG psa. W takim przypadku leki przeciwbólowe dla psa powinny okazać się pomocne.

Do neurologicznych przyczyn zaburzeń paraparezy, czyli niedowładu kończyn miednicznych, należą m.in.:

• polineuropatie,

• polimiopatie,

• zakrzepy w tętnicach (częściej u kotów),

• wypadnięcie krążka międzykręgowego w odcinku piersiowym, lędźwiowym lub krzyżowym rdzenia (obserwowane często u psów ras chondrodystrofichnych, np. jamików),

• zapalenie krążka międzykręgowego,

• zapalenie rdzenia kręgowego,

• guzy nowotworowe,

• rozmiękanie rdzenia kręgowego (mielomalacja).

Porażenie czterokończynowe, czyli tetraplegię, powodują:

• zapalenie wielokorzeniowe,

• zatrucie toksyną botulinową (czyli jadem kiełbasianym powodującym porażenie wiotkie)

• polineuropatie i polimiopatie,

• wypadnięcie krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym rdzenia kręgowego,

• urazy (szczególnie czaszki i mózgu),

• guzy nowotworowe,

• jamistość rdzenia kręgowego u psów (za szczególnie predysponowane uznaje się psy rasy cavalier kings charles spaniel),

• zawał rdzenia.

Jak więc widać, powodów zaburzeń chodzenia u psa jest bardzo dużo, niemniej jednak niezależnie od przyczyny kluczowe zarówno dla lekarza weterynarii, jak i właściciela jest ustalenie neurolokalizacji zmian powodujących niedowład lub porażenie. Umożliwia to wdrożenie leczenia objawowego i dobranie dalszej diagnostyki. Skraca to czas oczekiwania na ostateczne rozpoznanie.

Nagły paraliż lub niedowład — diagnostyka

Podstawą rozpoznawania w omawianej sytuacji jest ustalenie neurolokalizacji zmian. Dokonuje tego lekarz weterynarii w trakcie badania klinicznego na podstawie występujących objawów. Miejscem, w którym wystąpiła patologia może być mózg, móżdżek lub rdzeń kręgowy: jego odcinek szyjny, szyjno-piersiowy, piersiowy, piersiowo-lędźwiowy, lędźwiowy lub lędźwiowo-krzyżowy. Diagnostykę warto również poszerzyć o badanie krwi u psa i zdjęcie rentgenowskie w celu sprawdzenia, czy wystąpił uraz kręgosłupa, np. złamanie kręgu, któremu może towarzyszyć przerwanie ciągłości rdzenia kręgowego.

Badaniem dostarczającym najwięcej odpowiedzi na nurtujące nas pytania jest zdecydowanie rezonans magnetyczny. Jego wadą jest cena i dostępność — odpowiedni sprzęt posiadają jedynie duże kliniki i ośrodki akademickie. Nie oznacza to jednak, że wykonanie rezonansu magnetycznego u psa jest niemożliwe. Pomimo wszelkich przeszkód warto się na niego zdecydować.

Kosztowne badania diagnostyczne takie jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa bardzo często przewyższają możliwości finansowe właścicieli czworonogów. Z tego powodu coraz popularniejsze stają się ubezpieczenia psa — dzięki regularnie płaconym składkom w sytuacjach awaryjnych opiekunowie nie muszą martwić się o pieniądze. Jeśli powszechną i obowiązkową praktyką jest ubezpieczenie samochodu, to czemu wciąż mało popularne jest inwestowanie w ten sposób w żywe istoty będące często na równi z członkami rodziny? Warto szerzyć świadomość na ten temat i ubezpieczać swoje zwierzaki.

Paraliż u psa — leczenie

Leczenie zależy od stopnia nasilenia deficytów neurologicznych i wstępnie ustalonej diagnozy. Często obejmuje podanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które umożliwiają zwierzęciu funkcjonowanie do momentu poszerzenia diagnostyki.

W przypadku długotrwałego niedowładu lub paraliżu ma miejsce zanik mięśni, w związku z tym nieodzownym elementem leczenia może okazać się rehabilitacja.

Niestety zdarza się, że zwierzaki domowe na stałe tracą możliwość poruszania kończynami. Często dotyczy to tylnych łap. W takiej sytuacji na pomoc przychodzą coraz bardziej popularne na rynku weterynaryjnym wózki inwalidzkie dla psa.

Zaburzenia chodzenia u psa — podsumowanie

Zaburzenia chodu u psa to bardzo niepokojące objawy. Warto jednak zaznaczyć, że nie każdy tego typu symptom jest nieodwracalnym paraliżem. Zdarza się, że chwilowy niedowład kończyn jest całkowicie odwracalny i uleczalny, dlatego zalecana jest jak najszybsza wizyta u lekarza weterynarii.

Istnieje bardzo dużo przyczyn paraliżu i niedowładów u psów, tak więc ich leczenie będzie zależne od postawionego rozpoznania opartego o badanie neurologiczne, badanie krwi, wykonanie zdjęć RTG i rezonans magnetyczny. Niejednokrotnie konieczna jest konsultacja z neurologiem weterynaryjnym.

Warto zaznaczyć, że całkowity paraliż kończyn miednicznych to nie wyrok dla naszego czworonoga. Na rynku obecna jest szeroka gama wózków inwalidzkich dla psów. Coraz prężniej rozwija się również rehabilitacja weterynaryjna. Coś, co jeszcze kilkanaście lat temu było wskazaniem do eutanazji, dziś nie stanowi przeszkody, aby pupil żył jeszcze długo w komforcie u boku swojego właściciela.