Jak rozpoznać koniec cieczki u suki — objawy i zachowanie

Chociaż cieczka nie dzieje się tak często, jak menstruacja u kobiet, to wielu opiekunów z utęsknieniem oczekuje jej zakończenia. Jak długo trwa cieczka? Jak rozpoznać jej koniec? Czy, aby to określić, wystarczy obserwować objawy i zachowanie suki, czy potrzebna jest specjalistyczna opinia? W tym artykule opiszemy najważniejsze fakty na temat cieczki. 

Czym jest i jak wygląda cieczka u psa? 

Cieczka to jeden z etapów cyklu rozrodczego suczki. Fachowo mówiąc jest to okres, do którego należy faza przedrujowa i ruja właściwa oraz owulacja. Bardziej potocznie zaś — czas, kiedy suczka "się goni" i występują jej dni płodne. Cieczka może wystąpić o każdej porze roku, ale w naszych warunkach geograficznych obserwuje się lekką sezonowość — częściej przypada ona na wczesną wiosnę i jesień. Częstotliwość rui w ciągu roku, wiek jej pierwszego wystąpienia i czas trwania należą od indywidualnych cech suki. Przyjmuje się jednak, że cieczka u suki występuje zwykle 1-3 razy na rok, a więc średnio co 6-7 miesięcy i trwa 2-4 tygodnie. Wiek, w którym pojawi się pierwsza cieczka, zależy od rozmiarów i rasy psa. Zazwyczaj dzieje się to między 6 a 12 miesiącem życia suczki, jednak większe rasy mogą nie uzyskać dojrzałości płciowej aż do 24 miesięcy i nie jest to powód do zmartwienia. Przy niepokojących odstępstwach od tych wartości lub innych alarmujących objawach, czy dręczących pytaniach — wizyta u lekarza weterynarii zawsze będzie dobrym rozwiązaniem. 

Etapy i objawy cieczki u suki. Jak rozpoznać, że suczka przechodzi ruję? 

Cieczka rozpoczyna się fazą przedrujową (proestrus), która trwa 7-16 dni. Jest to wstępna faza cieczki — okres, kiedy srom suczki jest silnie obrzęknięty, a z pochwy wypływa krwista wydzielina, która jest charakterystycznym objawem cieczki. Nie zawsze jednak można ją zauważyć, ponieważ samice się wylizują. Zmiany te występują na skutek zwiększania się poziomu estrogenów. Zachowanie suki zmienia się, staje się ona pobudzona i przewrażliwiona. Występuje podnoszenie ogona i częste posikiwanie, które rozsiewa feromony, więc zainteresowanie samców znacznie wzrasta, lecz samica jeszcze nie wykazuje odruchu tolerancji i przegania natrętnych adoratorów. W tym okresie nasza podopieczna potrzebuje szczególnej uwagi i troski. Warto zadbać o utrzymanie higieny okolic sromu i pomieszczeń w domu oraz starać się ograniczać konfrontacje suczki z innymi psami, ze względu na stres związany z nachodzeniem jej przez kolejnych kochanków. Do objawów cieczki, które często niepokoją właścicieli, a które są całkowicie naturalne, należą: brak posłuszeństwa, uciekanie na spacerach, wypadanie sierści, zmniejszony apetyt, krew z dróg rodnych mylona z krwiomoczem. 

Następnie następuje ruja właściwa (estrus), która trwa kolejne 7-15 dni. W tej zasadniczej fazie rui następuje sporo zmian wewnętrznych. Macica rozbudowuje się, a na jajnikach wzrastają i dojrzewają pęcherzyki jajnikowe, które w trakcie owulacji pękają. To właśnie w tym okresie istnieje duże prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej. Jeśli więc chcemy uniknąć niechcianej ciąży, której ryzyko jest w tym okresie wyjątkowo wysokie, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na dopilnowanie suczki i niespuszczanie jej ze smyczy. W zachowaniu suki możemy zauważyć uległość i akceptacje w stosunku do samców, chęć kopulacji. Zanika obrzęk sromu, a wypływ z pochwy zmienia się z krwistej wydzieliny na skąpy, żółto-biały bądź jasnoróżowy śluz. Wynika to z faktu, że poziom estrogenów zaczyna się obniżać, wzrasta natomiast stężenie progesteronu. Z tego powodu, jeśli hodowca planuje pokryć sukę, powinien w tym okresie poprosić lekarza weterynarii o mierzenie i monitorowanie poziomu progesteronu. Dzięki temu zabiegowi uda się przewidzieć, w którym wystąpi owulacja, a więc będzie najlepszy czas na krycie i skuteczne zapłodnienie. 

Etapy i objawy cieczki u suki. Jak rozpoznać koniec cieczki u psa? 

Wraz z końcem rui objawy cieczki ustępują i następuje kolejny etap cyklu rozrodczego suki. Jego nazewnictwo w różnych źródłach nieco się różni, jednak istotą jest występowanie pierwszego, krótkiego etapu, czyli okresu porujowego/diestrus/wczesnej fazy metoestrus i drugiego, dużo dłuższego, nazywanego fazą międzyrujową/późnym metoestrus. Ten pierwszy trwa 3-9 dni i cechuje go słaby obrzęk sromu oraz wysoki poziom progesteronu, produkowanego przez rozwijające się z pękniętych pęcherzyków jajnikowych ciałka żółte. Dzięki tym zmianom organizm samicy będzie w stanie utrzymać zarodek w przypadku ewentualnej ciąży. Jeśli krycie i zapłodnienie nie nastąpiło, następuje wyżej wymieniony okres międzyrujowy. Trwa on 57-70 dni i jest czasem, kiedy dochodzi do stopniowego wyciszenia hormonów szalejących w trakcie cieczki i zniesienia jej objawów. Zachowanie suki wraca do normy, nie akceptuje ona już dłużej samców. Zanika obrzęk sromu, a wypływy zmieniają się w białawy śluz. Macica przechodzi w stan regeneracji. Obserwując te objawy, jesteśmy w stanie rozpoznać koniec cieczki. Jeśli po ustąpieniu cieczki suka zachowuje się inaczej niż normalnie, możliwe, że zaszła w ciąże lub wystąpiła u niej ciąża urojona. W takim wypadku niezbędna będzie wizyta u lekarza weterynarii. 

Ostatnim i najdłuższym etapem cyklu suki jest czas spokoju i braku aktywności płciowej, okres bezrujowy (anoestrus), którego długość jest bardzo zróżnicowana. Przyjmuje się, że trwa 5-8 miesięcy, średnio 7 miesięcy. W tym czasie suka nie wykazuje zmian w behawiorze, jej macica jest mała, srom pomarszczony i ściągnięty, a jajniki nieaktywne. Organizm suczki trwa w tym stanie aż do następnej cieczki, czyli do momentu wystąpienia krwawienia, kiedy gospodarka hormonów rozrodczych na powrót zaczyna buzować. 

Jak uniknąć niechcianej ciąży? 

Chociaż cieczka występuje średnio zaledwie dwa razy w roku, pilnowanie suczki przed potencjalną, niechcianą ciążą może okazać się nie lada wyzwaniem. Z tego powodu zaleca się poddać zwierzę kastracji bądź sterylizacji, kiedy tylko będzie wystarczająco dojrzałe. 

Oczywiście istnieje też antykoncepcja farmakologiczna. Z jej pomocą możemy blokować cykl płciowy suki, przesunąć lub przerwać cieczkę, a także interwencyjnie zapobiegać zagnieżdżeniu się zarodka po niepożądanym kryciu. Jej stosowanie jest jednak drogie, wymaga regularnych nakładów pracy, może być zawodne, a przede wszystkim nie jest obojętne dla zdrowia. Najważniejszym zagrożeniem, jakie za sobą niesie, jest znaczące zwiększenie ryzyka wystąpienia ropomacicza, które bez ingerencji chirurgicznej może zakończyć się dla suczki nawet śmiercią. Z tego powodu antykoncepcja farmakologiczna stosowana jest głównie na psach hodowlanych i wystawowych przez ludzi, którzy znają ryzyko i decydują się na to rozwiązanie ze szczególnych powodów. 

Owariohisterektomia, czyli operacja usunięcia jajników i macicy, jest w tej chwili najbardziej polecanym zabiegiem zapobiegającym ciąży. Wydatek na jego wykonanie jest spory, ale jednorazowy i gwarantuje stuprocentową bezpłodność. Ponadto zabieg ten zmniejsza lub niweluje do zera ryzyko wystąpienia wielu groźnych schorzeń układu rozrodczego, na przykład chorób macicy, czy nowotworu listwy mlecznej. Większość z nas opiekuje się czworonożnym przyjacielem bez planów na jego rozmnażanie, dlatego warto wykonać kastracje, mając na uwadze zdrowie zwierzęcia i nasz własny komfort.